Бакуда COP29 климаттык конференциясында климаттын өзгөрүшүнүн шартында Кыргызстандын тоолуу аймактарынын калкынын ден соолугунун көйгөйлөрү талкууланууда. Делегация 2025–2029-жылдарга саламаттыкты сактоону адаптациялоо планын, анын ичинде телемедицина сыяктуу инновациялык ыкмаларды сунуштайт. Климаттын өзгөрүшү, өзгөчө калктын аялуу катмарынын ден соолугуна терс таасирин тийгизип, саламаттык сактоо системасын жакшыртуу жана жаңы профилактикалык чараларды иштеп чыгуу үчүн кошумча инвестицияларды жана күч-аракетти талап кылат.
Кыргызстанда БУУнун жана эл аралык өнөктөштөрдүн демилгеси менен жаңы санариптик саламаттыкты сактоо программасы ишке кирди. Долбоор санариптик системаларды интеграциялоо аркылуу медициналык кызматтардын жеткиликтүүлүгүн жакшыртууга багытталган, бул өзгөчө айыл жеринин тургундары үчүн маанилүү. Алдыңкы эксперттер телемедицина медициналык жардамга чейинки аралыкты кыскартууга, ошондой эле саламаттыкты сактоо тармагындагы министрликтердин өз ара аракеттенүүсүн жакшыртууга жардам берерин баса белгилешет.
Кыргызстан БУУ жана эл аралык өнөктөштөр тарабынан каржыланган, бюджети 4,03 миллион долларды түзгөн жаңы санариптик саламаттыкты сактоо программасын ишке киргизди. Ал калктын аялуу катмары, анын ичинде аялдар жана балдар үчүн телемедицина жана электрондук ден соолук жазуулары аркылуу медициналык кызматтарга жетүүнү жакшыртууга багытталган. Программа 700 миң баланы камтып, 200 миң жарандын, анын ичинде ден соолугунун мүмкүнчүлүгү чектелген жарандардын медициналык маалыматтарга жеткиликтүүлүгүн жакшыртат.
Кыргызстанда кызамык менен оорулуу учурлары азайып жаткандыгына карабастан, вакцинациянын мааниси чон. Вакциналар оорлаарының алдын алууда эн натыйжалуу жана коопсуз жол болуп саналат. Билим беруу системасы учун жаны окуу жылы алдында ата-энелердин эм-гекчилери болгон ишенимдуу. Вакциналардын коопсуздугу жана сапата, ошондой эле Кыргызстанга келип жаткан вакциналардын ондуручулору тууралу маалыматтар берилген. Вакцинация энди паидасы, анын ичинде оорлордун алдынан алуу, балдардын олумдуу азайтуу жана иммунитет кучоту маселелери талкууланат.
Бүткүл дүйнөлүк саламаттыкты сактоо уюму маймыл оорусун (mpox) эл аралык өзгөчө кырдаал деп жарыялады. Казакстан, Өзбекстан жана Кыргызстан инфекциянын жайылышын алдын алуу чараларын күчөтүштү. Чечек жакын байланыш аркылуу жугат, ар кандай симптомдор менен мүнөздөлөт жана олуттуу кыйынчылыктарга алып келиши мүмкүн. Вакцинация жугузуп алуу коркунучу жогору адамдарга гана сунушталат.
Кыргызстан маймыл карши чараларды кучотудо. Эпидемиология башкармалыктын башчысы Динара Оторбаева белгилегендей, нормативдик документ документер даяр, тест системалык бар. Санитардык-карантиндик пункттарда термометрия зүргүзүлүп, белгилери бар адамдар изоляцияланат. Эпидемия коркунучу жок, оорунун жайылышы негизинен жакшы байланыш аркылуу саздар. ДСУ маймыл чечек эл аралык маанидеги коомдук саламаттыкка байланыштуу озгочо кырдаал деп зарялады.
Дуйнолук саламаттыкты сактоо уюму (DSSU) маймыл оорсун (mpox) эл аралык маанидеги саламаттыкты сактоо чукул кырдаалы деп жаралды. Конгода жана Африканын башка олколорунда 14 000 ден ашык учур жана 524 олум катталды. Уйум кырдаалды изилдөө, байланыштарды көзөмөлдөө жана комду маалымдоо боюнча иштерди жүргузүү.
