Кыргызстанда 2023-жыл уй-булолук зомбулукка байланыштуу аялдардын коз карашы боюнча жургу-зулган изилдоондун жый-ынтыгы боюнча, 19% аялдын куйеесунун зомбулу учун актоого негиэ катар ар кандай себептуу. 2024-жылдыгы изилдөө ылайык, көрсөткүч бульвд. 32,8% жеткен. Кыргызстан глобалдык аялдардын коопсуздугу боюнча 95-орунда, Борбордук Азиядагы эн начар корсоткуч. Аялдардын зомбулукка каршы күрөшү үчүн коомдук стереотерди озгоруу көмүлгөн.
Кыргызстанда мыйзамсыз cigarettetin үлүшү өсүүдө, бул көйгөй Евразия экономикалык биримдигинин өлкөлөрүнө да таасир этүүдө. Legaldyk Product Osh bazarynda zhana Bishkekte satyluuda, al emi contragling arkyluu Kazakstanga zhana Россияга жонөтүлүүдө. Мындай схемалар олконун бюджетине чон зыян келтирудо, бирок окмоттук органдар тарабынан бул койгойду чечуу учун чара коруу керек.
Кыргызстанда балдарды тарбиялоодо зомбулукка негнзделген ыкмалар колдонууда. 2023-жылдыгы изилдөөлөр көрсөткөндөй, 1-14 жаштагы балдардын 65% зомбулукка дуушар болгон. Физикалык жана психологиялык зомбулук балдардын психикалык ден соолуктарына терс таасир тийгизип, агрессияны жогорулатат. Зомбулукту токтотуу коомдогу зомбулукка каршы курошунун негиги жолу болуп саналат.
Journal "Healthcare of Kyrgyzstan" 41 жаштагы аялда оралдык контрацептивдерди колдонуу фондунда паида болгон веноздук ишемиялык строкетун клиникалык учуру баяндалган. Аялдын баш оору, баш айланануу жана жалпы алсыздык менен ооруканага кыргызылгандыгы, ошондой эле анын муундук ооруларынын тарыхы тууралу маалымат берилген. Анын диагностикаланган жана дарылоо процессинин жыйнтыгы, тромбоэмболиялык кооптулукка байланыштуу маалыматтар жана камтылган.
12 жылдык билим берүү системасында жогорку класстагы окуучуларга кесиптик билим алуу мүмкүнчүлүгү берилет. Министр Догдуркүл Кендирбаева белгилегендей, бутуруучулук мектеп аттестатына жана кесиптик сертификатына ээ болду. Окуучулар математика, жаратылыш илимдери, гуманитардык предмет, тилдер, программалоо жана чыгармачылык боюнча терендетилген билим алуу. Дал ушул жаны программалар окуучулардын кесиптик даярдыгын жогорулатууга багытталат.
Канадада жургүзүлгөн изилдөө көрсөткөндөй, балдардын планшет сыйкырчы лардын каарына жана фрустрациясон жакшылыгын жогорулатат. Ысылдоо 315 ата-энеден алган маалыматтарга негнзделген. 3,5 жаштагы балдар планшетти жума сайын орто эсеп менен 6,5 саат колдонушса, 4,5 жашында бул корсоткуч 6,7 саатка, 5,5 жашында 7 саатка чейин жок. Планчетти коп паядаланган балдар 22% кӧбӧрӧк каар кӧрсӧтӱшкон. Бул фактор баланын психикалык онугушуне терс таасир етиши мїмкїн.
